De juiste voorlichting, voor 2-4 jaar
Dit is een leeftijdsfase waarin kinderen al heel veel meekrijgen. Op deze leeftijd begint het actief leren over grenzen. Het is belangrijk om kinderen hier al vroeg in mee te nemen, ze leren grenzen te stellen en wensen aan te geven en vooral ook deze te respecteren, hoe lastig dat ook kan zijn. Er is soms weinig begrip over vanuit het netwerk.
Passend bij de leeftijd is het belangrijk om hier seksuele voorlichting te geven en handvatten te bieden aan je kind. De kinderen leren in deze fase praten en ontwikkelen zich op dit gebied ook steeds meer. Dat maakt ook dat het grenzen en wensen bespreken steeds beter kan gaan. Maar naast het grenzen en wensen bespreken is het al belangrijk om aan te geven wat de regels zijn over de prive delen. Want waar die grenzen liggen, zijn voor een kind ook nog lastig te onderscheiden.
Het is verstandig je netwerk zo veel mogelijk mee te nemen in wat je doet, waarom je dat doet en ook van anderen vraagt dit te respecteren. Ook dan kan er spanning ontstaan. Opa’s en oma’s komen uit een andere tijd en zijn het anders gewend dan wij. Er komt daardoor best wat druk op onze generatie, want wij kunnen het anders doen en verandering tot stand brengen zodat onze kinderen veilig opgroeien als het gaat om seksuele ontwikkeling. Wij kunnen beginnen met voorkomen van.
Hieronder heb ik een aantal aandachtspunten opgesteld om kinderen in de leeftijd 2-4 jaar goed voor te bereiden en voorlichting te geven zodat zij een veilige seksuele ontwikkeling kunnen doormaken.
Aandachtspunten
1.
Kinderen van 2-4 jaar ontwikkelen hun taal op verschillende tempo’s. Het ene kind is sneller aan het praten, het andere doet er wat langer over. Nog steeds kan het daardoor lastig zijn voor een kind om uit te leggen wat er gebeurd is. Ook lopen fantasie en werkelijkheid door elkaar heen. Dit kan soms het lastig maken om te begrijpen wat je kind vertelt. Wees je daarvan bewust en hou dus rekening met alle mogelijkheden.
2.
Kinderen van 2-4 jaar zijn afhankelijk van volwassen. Ze zijn wat ouder, kunnen lopen en praten maar nog steeds is dit een kwetsbare leeftijd als het gaat om onder andere seksualiteit. Je mag nog steeds kritisch zijn op waar je kind wel of niet heen gaat, aan wie je het wel of niet toevertrouwt en daar ben je niemand een uitleg voor verschuldigd. Weet dat seksueel misbruik juist vaak voorkomt in familie, vriendenkringen of andere mensen dichtbij in je netwerk. Dit komt omdat deze mensen het vertrouwen van de omgeving en je kind gauw hebben en dat maakt het makkelijk om seksueel misbruik te laten plaatsvinden. Gelukkig zijn de meeste mensen echt te vertrouwen, maar hou er rekening mee dat er iemand tussen kan zijn die om welke reden dan ook in staat zou kunnen zijn tot seksueel misbruik. Fonds slachtofferhulp geeft aan dat 80% van de daders van seksueel geweld een bekende is van het slachtoffer. De realiteit ook bij seksueel misbruik bij kinderen, is dat het vaak niet de man uit de bosjes is, maar iemand die vertrouwd wordt en dichtbij staat.
Het helpen van je kind met naar de wc gaan is een kwetsbaar moment, wees je bewust van wie je dit toevertrouwt en op welke momenten. Omdat naar de wc gaan een kwetsbaar moment is, is het goed je kind zeker voor het naar school gaan zindelijk te maken, vanuit mijn oogpunt.
3.
Seksueel misbruik heeft een grotere kans om plaats te vinden als het slachtoffer en de dader geregeld alleen samen zijn. Het is goed om alert te zijn op patronen die erin sluipen. Ik ging 3 keer in de week naar mijn oom toe en was dan alleen met hem op zijn slaapkamer om daar te spelen. Maar daar vond ook het seksueel misbruik plaats.
4.
Kinderen zijn niet alleen afhankelijk van volwassenen maar vertrouwen hen ook. Volwassenen weten hoe het allemaal werkt, die hebben gelijk, die zorgen voor kinderen. Helaas hebben niet alle volwassenen het beste voor met kinderen. Mocht er seksueel misbruik plaatsvinden, dan zijn kinderen vaak geneigd dit niet te vertellen. Dit heeft meerdere redenen. Ten eerste vertrouwen ze de volwassene, zij zijn afhankelijk van de volwassene. Ten tweede is de dader vaak een bekende, daarom wordt diegene vaak vertrouwd. En kinderen zien dat ouders met de dader omgaan. Dat zij hem of haar ook aardig vinden en vertrouwen. Daarom goed om op te passen met mensen op een voetstuk zetten. Dat kan maken dat kinderen het niet durven te vertellen. Verder geeft seksueel misbruik vaak een lichamelijke reactie. Dat kan als “prettig” door het lichaam aanvoelen en daarmee het kind in de war brengen. Een kind kan denken, het voelt fijn, dus ik vind het fijn. Hierin komt ook een schuldgevoel tot stand.
Handvatten
1.
Leer je kind grenzen aangeven. Wil je kind een oom of tante geen kusje geven of geen knuffel aan opa of oma? Respecteer deze grens. Mensen vinden het vanuit vroeger onbeleefd als een kind dit weigert. Maar je kind is aan het oefenen met grenzen aangeven. Het kan zelfs zo zijn dat je kind de ene keer wel een knuffel wil geven en de andere keer niet. Als volwassene kiezen wij ook zelf wie we wel en niet een knuffel of kus geven, bij een kind zou dit niet anders moeten zijn. Wij volwassenen zijn gelijkwaardig aan elkaar maar een kind en een volwassene zijn dat ook nog eens niet. Als je dit wel doet, je kind toch tegen zijn zin een kus of knuffel laten geven aan een familielid, kennis of andere volwassene of kind, ga je over zijn of haar grens heen. En als dit als normaal wordt aangeleerd, zal je kind kwetsbaarder worden voor het opnieuw overschrijden van een grens.
Respecteer de grenzen. En biedt een alternatief. Zwaaien, een hand geven of een high five, kunnen alternatieven zijn.
2.
Leer je kind wensen aangeven. Dit kun je doen door je kind als hij of zij een grens aangeeft, bijvoorbeeld te vragen wat hij of zij wel graag wil. Maar je kan dit door het dagelijks leven met van alles doen. Bijvoorbeeld vragen of je kind zelf wil lopen of in de buggy wil. Het is belangrijk je kind te laten kiezen, maar ook weten wanneer jij als ouder moet kiezen. Als de veiligheid, gezondheid of ontwikkeling van je kind erdoor in gevaar komt, moet jij als ouder keuzes maken, die je kind niet altijd even leuk vindt.
3.
Ook hier is het belangrijk om op een normale manier over geslachtsdelen te praten. Je zult misschien merken dat je kind ook zelf meer vragen gaat stellen. Die kun je gerust beantwoorden en normaliseren. De maatschappij heeft nog steeds een vrij groot taboe op seksualiteit, hierdoor is praten erover soms lastig voor kinderen en dus ook aangeven als er iets is gebeurd. Als je het normaliseert, heb je de grootste kans dat als je kind iets meemaakt op dit gebied het jou dit verteld.
4.
Het is belangrijk te bespreken wie er aan de geslachtsdelen van je kind mogen zitten. Dat is je kind zelf, jij als ouder als er iets aan de hand is en je kind medisch iets nodig heeft daar zoals een zetpil en de dokter als je kind daar pijn heeft of er controle is bijvoorbeeld of de balletjes zijn doorgezakt. Verder heeft geen enkele volwassene daar iets te zoeken. Geef ook voorbeelden, oma en opa niet, tante en oom niet, juf niet, meester niet, niemand. En als iemand daar wel aan komt, moet je het wel tegen mama en papa zeggen, dat is belangrijk. Geef ook aan dat het belangrijk is dat je kind dat deelt, zodat je het er dan over kan hebben.
Dit laatste is belangrijk, benoem ook dat je niet boos wordt als het wel gebeurd dat iemand het doet, maar je wil het er dan wel over hebben. Dit omdat kinderen ook weleens bij elkaar experimenteren, waar niets mis mee is mits dit met wederzijdse toestemming was en de kinderen vergelijkbare leeftijd hebben. Het is wel goed om het er dan over te hebben met elkaar en afspraken te maken. Het kan namelijk gevaarlijk zijn wat kinderen doen tijdens experimenteren.
En als het niet met wederzijdse toestemming was, dan is het ook belangrijk om het erover te hebben want dan gaat het over leren grenzen en wensen aangeven en respecteren van een ander. Hoe dan ook belangrijk om erover te hebben. Je kunt als dit gebeurt ook advies opvragen bij bijvoorbeeld de GGD, hoe ermee om te gaan op een gezonde manier.