De juiste voorlichting, voor 4-6 jaar
Kinderen gaan op deze leeftijd naar de basisschool. Ze gaan in contact komen met meer volwassenen, zoals de juf en meester, maar ook de leraar van hun eventuele sport die ze gaan beoefenen. Ze gaan ook spelen met vriendjes en vriendinnetjes uit de klas. En sommige kinderen gaan meedoen aan wedstrijden of talentenjachten. Het kan een hele leuke tijd zijn, maar de kwetsbaarheid van kinderen in combinatie met volwassenen, vaak in het netwerk, die het niet goed voorhebben met kinderen kan er gevaar ontstaan.
Belangrijk dus om door te gaan met je kind voorbereiden als het gaat om seksualiteit. Ook kan een situatie tussen kinderen onderling die te maken heeft met seksualiteit sneller ontstaan doordat ze op school met andere kinderen in contact komen en daarbuiten bij andere kinderen gaan spelen. Kinderen worden ineens vaak een stuk zelfstandiger en leren socialiseren. Dat is goed en belangrijk voor hun ontwikkeling, dat mag gerust gestimuleerd worden, maar in combinatie met handvatten en goede voorbereiding zodat je kind een veilige seksuele ontwikkeling kan doormaken.
Hieronder een aantal aandachtspunten en vervolgens heb ik handvatten die hierin kunnen ondersteunen.
Aandachtspunten
1.
Kinderen van deze leeftijd zijn misschien sterk verbaal en eigenwijs. Ze kunnen al heel zelfstandig ogen en kunnen de afspraken die je hebt gemaakt met ze opnoemen. Toch zijn ze nog steeds kwetsbaar, zeker op seksueel gebied. Ze kunnen steeds meer onderscheid maken tussen realiteit en fantasie maar ook op deze leeftijd kan het nog door elkaar lopen. Doordat het kinderen zijn en ze ondergeschikt zijn aan volwassen, de volwassenen in hun netwerk vertrouwen, zijn ze kwetsbaar voor mogelijk seksuele grensoverschrijding en misbruik. Ze zijn makkelijk te manipuleren. Een volwassene die een kind seksueel misbruikt wil graag dat het kind het geheim houdt. De volgende dingen worden dan bijvoorbeeld aan het kind gezegd;
Ik vind je erg lief en jij mij toch ook? Dan hoort dit zo, dit doe je dan. Maar je mag het niet verder vertellen, het is ons geheim.
Ik vroeg je of je wilde spelen en dat wilde je. Dus je wilde dit zelf, dit hoort erbij.
Je hebt hier zelf om gevraagd, want jij wilde een spelletje doen.
Als je dit doorverteld moet ik de gevangenis in, dat wil je toch niet?
Als je het doorverteld, dan doe ik je ouders iets aan, dan maak ik ze dood.
Je ziet het, er zijn veel opties, maar er zijn er nog veel meer. Dit is om een idee te geven wat er wordt gezegd. Kinderen zijn heel beïnvloedbaar en kunnen makkelijk gemanipuleerd worden, zeker van deze leeftijd.
2.
Kinderen komen meer in aanraking met andere volwassenen. Er zijn dus meer “kansen” waarin het mis kan gaan. Ook zijn kinderen van deze leeftijd erg vatbaar voor aandacht, cadeautjes, spelletjes en belangrijk worden gevonden. Kinderen willen graag gezien worden en aandacht krijgen. Hier kan door iemand in de familie of vriendenkring gebruik van worden gemaakt en het kind kan seksueel misbruikt worden. Maar dit kan ook voorkomen in de sport of bij talentenjachten.
3.
Het kind kan inmiddels meestal vlot praten en is verstaanbaar. Nog steeds kunnen fantasie en realiteit door elkaar lopen. Dat is goed om rekening mee te houden en er veel energie en tijd in te steken om uit te zoeken wat je kind bedoeld. Ook is kritisch blijven zijn waar je kind heen gaat heel normaal. Volg je onderbuik gevoel als ouder, dat zegt vaak wel iets.
Weet dat seksueel misbruik juist vaak voorkomt in familie, vriendenkringen of andere mensen dichtbij in je netwerk. Dit komt omdat deze mensen het vertrouwen van de omgeving en je kind gauw hebben en dat maakt het makkelijk om seksueel misbruik te laten plaatsvinden. Gelukkig zijn de meeste mensen echt te vertrouwen, maar hou er rekening mee dat er iemand tussen kan zijn die om welke reden dan ook in staat zou kunnen zijn tot seksueel misbruik. Fonds slachtofferhulp geeft aan dat 80% van de daders van seksueel geweld een bekende is van het slachtoffer. De realiteit ook bij seksueel misbruik bij kinderen, is dat het vaak niet de man uit de bosjes is, maar iemand die vertrouwd wordt en dichtbij staat.
4.
Kinderen zijn niet alleen afhankelijk van volwassenen maar vertrouwen hen ook. Volwassenen weten hoe het allemaal werkt, die hebben gelijk, die zorgen voor kinderen. Helaas hebben niet alle volwassenen het beste voor met kinderen. Mocht er seksueel misbruik plaatsvinden, dan zijn kinderen vaak geneigd dit niet te vertellen. Dit heeft meerdere redenen. Ten eerste vertrouwen ze de volwassene, zij zijn afhankelijk van de volwassene. Ten tweede is de dader vaak een bekende, daarom wordt diegene vaak vertrouwd. En kinderen zien dat ouders met de dader omgaan. Dat zij hem of haar ook aardig vinden en vertrouwen. Daarom goed om op te passen met mensen op een voetstuk zetten. Dat kan maken dat kinderen het niet durven te vertellen. Verder geeft seksueel misbruik vaak een lichamelijke reactie. Dat kan als “prettig” door het lichaam aanvoelen en daarmee het kind in de war brengen. Een kind kan denken, het voelt fijn, dus ik vind het fijn. Hierin komt ook een schuldgevoel tot stand.
5.
Seksueel misbruik heeft een grotere kans om plaats te vinden als het slachtoffer en de dader geregeld alleen samen zijn. Het is goed om alert te zijn op patronen die erin sluipen. Ik ging 3 keer in de week naar mijn oom toe en was dan alleen met hem op zijn slaapkamer om daar te spelen. Maar daar vond ook het seksueel misbruik plaats.
Handvatten
1.
Leer je kind grenzen aangeven. Wil je kind een oom of tante geen kusje geven of geen knuffel aan opa of oma? Respecteer deze grens. Mensen vinden het vanuit vroeger onbeleefd als een kind dit weigert. Maar je kind is aan het oefenen met grenzen aangeven. Het kan zelfs zo zijn dat je kind de ene keer wel een knuffel wil geven en de andere keer niet. Als volwassene kiezen wij ook zelf wie we wel en niet een knuffel of kus geven, bij een kind zou dit niet anders moeten zijn. Wij volwassenen zijn gelijkwaardig aan elkaar maar een kind en een volwassene zijn dat ook nog eens niet. Als je dit wel doet, je kind toch tegen zijn zin een kus of knuffel laten geven aan een familielid, kennis of andere volwassene of kind, ga je over zijn of haar grens heen. En als dit als normaal wordt aangeleerd, zal je kind kwetsbaarder worden voor het opnieuw overschrijden van een grens.
Respecteer de grenzen. En biedt een alternatief. Zwaaien, een hand geven of een high five, kunnen alternatieven zijn.
Tara zegt stop, is een boekje wat ik speciaal rondom dit thema heb geschreven voor kinderen vanaf 4 jaar. Je kunt hem op deze website vinden en bestellen.
2.
Leer je kind wensen aangeven. Dit kun je doen door je kind als hij of zij een grens aangeeft, bijvoorbeeld te vragen wat hij of zij wel graag wil. Maar je kan dit door het dagelijks leven met van alles doen. Bijvoorbeeld vragen of je kind zelf wil lopen of in de buggy wil. Het is belangrijk je kind te laten kiezen, maar ook weten wanneer jij als ouder moet kiezen. Als de veiligheid, gezondheid of ontwikkeling van je kind erdoor in gevaar komt, moet jij als ouder keuzes maken, die je kind niet altijd even leuk vindt.
3.
Ook hier is het belangrijk om op een normale manier over geslachtsdelen te praten. Je zult misschien merken dat je kind ook zelf meer vragen gaat stellen. Die kun je gerust beantwoorden en normaliseren. De maatschappij heeft nog steeds een vrij groot taboe op seksualiteit, hierdoor is praten erover soms lastig voor kinderen en dus ook aangeven als er iets is gebeurd. Als je het normaliseert, heb je de grootste kans dat als je kind iets meemaakt op dit gebied het jou dit verteld.
4.
Het is belangrijk te bespreken wie er aan de geslachtsdelen van je kind mogen zitten. Dat is je kind zelf, jij als ouder als er iets aan de hand is en je kind medisch iets nodig heeft daar zoals een zetpil en de dokter als je kind daar pijn heeft of er controle is bijvoorbeeld of de balletjes zijn doorgezakt. Verder heeft geen enkele volwassene daar iets te zoeken. Geef ook voorbeelden, oma en opa niet, tante en oom niet, juf niet, meester niet, niemand. En als iemand daar wel aan komt, moet je het wel tegen mama en papa zeggen, dat is belangrijk. Geef ook aan dat het belangrijk is dat je kind dat deelt, zodat je het er dan over kan hebben.
Dit laatste is belangrijk, benoem ook dat je niet boos wordt als het wel gebeurd dat iemand het doet, maar je wil het er dan wel over hebben. Dit omdat kinderen ook weleens bij elkaar experimenteren, waar niets mis mee is mits dit met wederzijdse toestemming was en de kinderen vergelijkbare leeftijd hebben. Het is wel goed om het er dan over te hebben met elkaar en afspraken te maken. Het kan namelijk gevaarlijk zijn wat kinderen doen tijdens experimenteren.
En als het niet met wederzijdse toestemming was, dan is het ook belangrijk om het erover te hebben want dan gaat het over leren grenzen en wensen aangeven en respecteren van een ander. Hoe dan ook belangrijk om erover te hebben. Je kunt als dit gebeurt ook advies opvragen bij bijvoorbeeld de GGD, hoe ermee om te gaan op een gezonde manier.