De juiste voorlichting, voor 16-18 jaar

Inmiddels zit je kind aan het eind van de puberteit. Veel van de thema’s die hiervoor zijn besproken zijn ook in deze fase nog steeds aan de orde. Deze leeftijdsfase verdient daarom zeker herhaling, gezien het brein nog steeds niet helemaal ontwikkeld is en verliefdheid een puber tot onverstandige keuzes kan drijven. Daarnaast zijn er ook nog mensen die gewoon kwaad in de zin hebben zoals loverboys, lovergirls en helaas sommige volwassen mensen, vaak dichtbij in het netwerk. 


Als je als ouder zorgt dat seksualiteit altijd bespreekbaar is, kan je echt een heleboel leed voorkomen. Voor veel jongeren die in het verleden seksueel misbruikt zijn is dit een levensfase waar de kans op seksueel grensoverschrijdend gedrag opnieuw meemaken groot is. Ook pubers die nog niet iets hebben meegemaakt op seksueel grensoverschrijdend gebied zijn kwetsbaar in de puberteit en maken soms helaas hun eerste seksueel grensoverschrijdende ervaring mee. Deze thema’s zijn nog steeds een taboe waardoor praten erover vaak heel lastig is. Het gevolg is dat ze er zelf mee blijven rondlopen, zonder goede passende hulp te krijgen voor een vaak traumatische nare gebeurtenis. 


Hieronder de aandachtspunten en vervolgens passende handvatten voor een gezonde en veilige seksuele ontwikkeling.

Aandachtspunten

1.

Voor veel kinderen begint de puberteit en veel kinderen zitten er al in. Dit kan zorgen voor onzekerheid en die onzekerheid kan een kind kwetsbaar maken. Kinderen kunnen onderling hard zijn voor elkaar. Je kunt je voorstellen dat als je als kind wordt buitengesloten en gepest, de aandacht van een volwassene als prettig kan aanvoelen. Die aandacht kan komen van iemand uit het netwerk, maar het kan ook online door een buitenstaander. Kinderen willen ook in deze leeftijdsfase graag gezien worden, juist als er onzekerheid heerst en de aansluiting met leeftijdsgenootjes niet soepel is. Dit kan gevaren meebrengen, want niet elke volwassene heeft het beste voor met je kind. Online vaak zeker niet, maar in je netwerk kan dit net zo goed het geval zijn.


2. 

Waarschijnlijk is je kind online actief. Dat kan de nodige gevaren meebrengen. Van volwassenen die het niet goed met je kind voor hebben, tot andere kinderen, soms ouder dan jou kind, die geen goede bedoelingen hebben. 

Je kind kan online naaktbeelden, naaktvideo’s of live bellen met iemand die seksuele handelingen doet bij zichzelf. En andersom kan je kind ook naaktfoto’s en video’s sturen en seksuele handelingen doen tijdens het videobellen. Dit kan doordat je kind verliefd is op de persoon in kwestie, omdat de persoon in kwestie erom vraagt en je kind geen nee durft te zeggen of omdat je kind gedwongen wordt of zich gedwongen voelt. Er kan gedreigd worden gedreigd met gevolgen als je kind het niet doet. Dit moment is tijdelijk. De foto’s en video’s op het internet zijn echter niet tijdelijk. Die zijn voor altijd te zien en dat kan heel veel meer leed meebrengen dan het moment zelf misschien al deed. 


3.

Kinderen worden voor het eerst echt verliefd, kalverliefde wordt het genoemd. Soms op leeftijdsgenootjes, maar met name meisjes vinden oudere jongens/mannen soms ook interessant. En dan niet op de volwassen manier, maar op de kinderlijke verliefde manier. Helaas zijn er veel jongens/mannen maar andersom natuurlijk ook meisjes/vrouwen die hier misbruik van maken. Er kan seksueel grensoverschrijdend gedrag ontstaan. En voor kinderen kan dit soms lastig te herkennen zijn. Want ze vinden de persoon in kwestie leuk. Het is een soort web waar je verstrikt in kan raken als kind. 

Daarnaast wordt ook met leeftijdsgenootjes seksueel geëxperimenteerd. Grenzen en wensen aangeven kan nog lastig zijn. En ze accepteren van een ander of zien kan ook lastig zijn. 


4.

Dit is ook een leeftijd waarop loverboy of “girl” situaties kunnen ontstaan. Er zijn groepen jongeren waarbinnen een soort sekshandel wordt gedaan en hiervoor worden andere kinderen/jongeren gezocht. Deze worden eerst door de persoon in kwestie bijzonder goed behandeld, krijgen cadeautjes, leuke uitstapjes worden gedaan en het lijkt allemaal te mooi om waar te zijn. Dat is vaak dan ook zo. Langzamerhand wordt de jongere geïsoleerd van familie, vrienden en het netwerk. Zodra dit goed lukt blijkt de persoon in kwestie het niet goed voor te hebben met de jongere en draait het helemaal om. De jongere moet voor alles wat hij of zij gekregen heeft aan het werk en terug gaan verdienen, door middel van het hebben van seks of doen van seksuele handelingen met vreemden tegen betaling. En dat geld gaat dan naar de loverboy of lovergirl. Deze circuits kunnen bestaan uit jongeren maar ook vaak volwassenen die zich voordoen als jonger dan ze zijn. 


5. 

Kinderen die op jongere leeftijd seksueel zijn misbruikt, hebben een grote kans hier in latere leeftijdsfase weer mee in aanraking te komen. Voor slachtoffers van seksueel misbruik blijft dit vaak ingewikkeld en kan het erg veel tijd kosten en energie om daar uit te blijven. Niet dat ze het altijd zelf opzoeken. Vaak komen ze onbedoeld in vergelijkbare situaties terecht. Daders kunnen het vaak aanvoelen dat iemands grenzen makkelijk overschreden kunnen worden en slachtoffers komen opnieuw in de situatie terecht waarin hun grens wordt overschreden en zij het niet herkennen of niet kunnen/durven aan te geven. 

Het kan ook zo zijn dat ze het onbewust wel opzoeken, om het nu anders te kunnen doen. Dit is eigenlijk het proberen te verwerken van de eerdere gebeurtenis. Het doel is nu anders te handelen, te vechten of te vluchten. Maar vaak lukt dit niet opnieuw en komt er een nare gebeurtenis bij in plaats van dat er iets wordt verwerkt. 


6.

In deze leeftijdsfase zijn kinderen competitief. Talentenjachten zijn voor hen erg aantrekkelijk en leuk. Helaas is er inmiddels meermaals en veelvuldig bewezen dat een talentenjacht ook gevaar met zich mee kan brengen als het gaat om seksuele veiligheid. Dit is een risico op deze leeftijd en goed om rekening mee te houden en extra op in te zetten door goed over wel en niet oké seksueel gedrag te praten met je kind, zodat je situaties kan voorkomen, je er op tijd achter kan komen als er iets aan de hand is en erger kan voorkomen. 

Ook is je kind nog steeds veel aan het spelen bij andere kinderen, gaat het naar school en komt het veel in aanraking met andere volwassenen in het netwerk. 


7.

Een volwassene die een kind seksueel misbruikt wil graag dat het kind het geheim houdt. De volgende dingen worden dan bijvoorbeeld aan het kind gezegd; 

  • Ik vind je erg lief en jij mij toch ook? Dan hoort dit zo, dit doe je dan. Maar je mag het niet verder vertellen, het is ons geheim. 

  • Ik vroeg je of je wilde spelen en dat wilde je. Dus je wilde dit zelf, dit hoort erbij. 

  • Je hebt hier zelf om gevraagd, want jij wilde een spelletje doen. 

  • Als je dit doorverteld moet ik de gevangenis in, dat wil je toch niet? 

  • Als je het doorverteld, dan doe ik je ouders iets aan, dan maak ik ze dood. 

Je ziet het, er zijn veel opties, maar er zijn er nog veel meer. Dit is om een idee te geven wat er wordt gezegd. Kinderen van deze leeftijd kunnen soms wel weten dat wat er gebeurd niet oké is maar als dit al een langdurig bestaan kent of er bedreigingen tegenover worden gezet kan dit echt maken dat een kind het geheim niet deelt. 


8.

Weet dat seksueel misbruik juist vaak voorkomt in familie, vriendenkringen of andere mensen dichtbij in je netwerk. Dit komt omdat deze mensen het vertrouwen van de omgeving en je kind gauw hebben en dat maakt het makkelijk om seksueel misbruik te laten plaatsvinden. Gelukkig zijn de meeste mensen echt te vertrouwen, maar hou er rekening mee dat er iemand tussen kan zijn die om welke reden dan ook in staat zou kunnen zijn tot seksueel misbruik. Fonds slachtofferhulp geeft aan dat 80% van de daders van seksueel geweld een bekende is van het slachtoffer. De realiteit ook bij seksueel misbruik bij kinderen, is dat het vaak niet de man uit de bosjes is, maar iemand die vertrouwd wordt en dichtbij staat. 

Vertrouw je gevoel en wees kritisch bij wie je je kind toevertrouwd. 

Seksueel misbruik heeft een grotere kans om plaats te vinden als het slachtoffer en de dader geregeld alleen samen zijn. Het is goed om alert te zijn op patronen die erin sluipen. Ik ging 3 keer in de week naar mijn oom toe en was dan alleen met hem op zijn slaapkamer om daar te spelen. Maar daar vond ook het seksueel misbruik plaats. 


9.

Kinderen zijn niet alleen afhankelijk van volwassenen maar vertrouwen hen ook. Volwassenen weten hoe het allemaal werkt, die hebben gelijk, die zorgen voor kinderen. Helaas hebben niet alle volwassenen het beste voor met kinderen. Mocht er seksueel misbruik plaatsvinden, dan zijn kinderen vaak geneigd dit niet te vertellen. Dit heeft meerdere redenen. Ten eerste vertrouwen ze de volwassene, zij zijn afhankelijk van de volwassene. Ten tweede is de dader vaak een bekende, daarom wordt diegene vaak vertrouwd. En kinderen zien dat ouders met de dader omgaan. Dat zij hem of haar ook aardig vinden en vertrouwen. Daarom goed om op te passen met mensen op een voetstuk zetten. Dat kan maken dat kinderen het niet durven te vertellen. Verder geeft seksueel misbruik vaak een lichamelijke reactie. Dat kan als “prettig” door het lichaam aanvoelen en daarmee het kind in de war brengen. Een kind kan denken, het voelt fijn, dus ik vind het fijn. Hierin komt ook een schuldgevoel tot stand.

10.

Jongeren zijn steeds meer op zoek naar zichzelf en naar wie ze zijn. Dit kan ook gaan over seksuele geaardheid of genderidentiteit. Want sommige jongens worden niet verliefd op meisjes maar op jongens en zijn homoseksueel. Sommige meisjes worden niet verliefd op jongens maar op meisjes en zijn lesbisch. Je hebt ook meisjes of jongens die op beide geslachten verliefd kunnen worden, zij zijn biseksueel. Maar je hebt ook jongens of meisjes die zich tot geen enkel geslacht aangetrokken voelen en zij zijn aseksueel. En panseksueel ben je als je verliefd wordt op mensen, waarbij het dus niet uitmaakt wat iemands geslacht of genderidentiteit is. 

Sommige meisjes voelen zich geen meisje maar een jongen en willen graag een jongen zijn. Sommige jongens voelen zich geen jongen maar een meisje en willen graag een meisje zijn. Dit heet transgender. En er zijn jongens en meisjes die non-binair zijn, zij voelen zich een beetje van beide geslachten of juist geen van beide. 

In de puberteit gaan jongeren hier vaak meer over nadenken en stil staan bij wat ze voelen, wie ze zijn en wat ze willen. Dit kan een hele lastige zoektocht zijn en de maatschappij maakt het ook niet makkelijk voor veel jongeren want er is nog niet voor iedereen acceptatie. Dit maakt dat veel jongeren er ook niet makkelijk over praten als zij in de zoektocht naar zichzelf tegen dingen aanlopen.

Handvatten

1.

Zorg dat je kind goed voorlicht over de online gevaren. 

  • Stuur geen naaktfoto’s of naaktvideo’s naar wie dan ook, geen kinderen, geen volwassenen. En vertel het altijd aan je ouders als iemand daar wel om vraagt. 

  • Als iemand je bedreigt online of je vraagt rare dingen te doen, zoals jezelf bevredigen, vertel het dan ook direct aan je ouders. 

Zorg dat je als ouder kan zien wat je kind online doet. Daar zijn apps voor, daarin kan je ook instellen wat je kind wel of niet kan downloaden bijvoorbeeld. En als je grenzen stelt aan het beeldschermgebruik is het ook makkelijker voor jezelf om hierop toezicht te houden. 

Vertel aan je kind wat de gevaren online kunnen zijn, omdat je het kind wil beschermen. Mensen willen hun kinderen niet bang maken, maar ik denk dat het goed is om eerlijk te zijn en bij deze leeftijd is het ook passend om eerlijk te zijn. 


2.

Grenzen aangeven blijft een terugkerend thema. Als je dit regelmatig hebt gedaan in andere fases zal dit eenvoudiger zijn. Benoem dat het niet uitmaakt om wie het gaat, geen enkele volwassene, ook niet uit netwerk, mag je kind aanraken bij privé delen. Wat er ook wordt gezegd. Nu zal je kind vermoedelijk ook meer met andere leeftijdsgenoten experimenteren. Dan is het belangrijk de regels die daarbij horen uit te leggen. Je kunt ze ook terugvinden in het vlaggensysteem. 

  • Het moet door beide partijen leuk worden gevonden. Vind 1 persoon het niet leuk, dan stopt het. 

  • Het is dan ook belangrijk dat je dit checkt, door het te vragen aan de persoon in kwestie. Is het antwoord; nee dat vind ik niet fijn. Dan stopt het. 

  • Leeftijd moet dicht bij elkaar zijn. Dus dezelfde leeftijd of eromheen. 

  • Er mag niet worden bedreigd of gechanteerd om je zin te krijgen, hoe graag je dat ook wil en een ander mag dat ook niet bij je kind doen. Het moet echt uit eigen vrije wil zijn. En daar moet toestemming voor gegeven zijn. 

  • Het ontwikkelingsniveau moet dicht bij elkaar zijn. Dus een kind met een geestelijke beperking heeft een ander niveau dan een kind van dezelfde leeftijd zonder die beperking, dan is er ongelijkwaardigheid. 

  • Omdat al deze punten best ingewikkeld kunnen zijn is het goed je kind erop aan te sturen het met jou te delen als er zoiets gebeurt, zeker op deze leeftijd. En als je in voorgaande jaren op een normale manier over seksualiteit hebt gepraat, heb je grote kans dat je kind er wel iets over wil delen. En deelt je kind er dan iets over, straf dat nooit af, dat hij of zij het erover heeft, anders gebeurt dat in het vervolg waarschijnlijk niet meer. 


3. 

Zorg dat het besprek over seks en andere seksuele thema’s mogelijk is. Als je als ouder zorgt dat hier geen taboe op ligt, maakt dit het voor je kind makkelijker om hierover te praten. Wees je ervan bewust dat je kind altijd loyaal is naar jou als ouder en hoort en ziet hoe jij in het leven staat tegenover bepaalde onderwerpen. Ook als het gaat om genderidentiteit en seksuele geaardheid. Als je hierin als ouder open staat, accepterend naar alle mogelijkheden en dit uitstraalt zal je kind hier ook eerder open over durven te zijn en hoeft hij of zij niet alleen rond te lopen met een zoektocht naar identiteit. Voor je kind is het heel belangrijk dat jij, de belangrijkste persoon die een kind heeft, je kind accepteert voor wie hij of zij is. 

Als je dit moeilijk vind om welke reden dan ook, is het belangrijk dat je hiervoor hulp zoekt. Want het zou voor iedereen heel pijnlijk zijn als een relatie tussen kind en ouder spaak loopt op het feit dat je kind een andere genderidentiteit heeft of seksuele geaardheid. Er zijn gelukkig allerlei partijen die mee kunnen denken hoe je als ouders wel je kind kan accepteren voor wie hij of zij is en die kunnen kijken wat jullie nodig hebben. De GGD of huisarts kunnen hierin bijvoorbeeld de eerste stap zijn om mee te denken. 


4. 

Het gesprek over hoe seksuele gemeenschap gaat is op deze leeftijd echt passend, zeker om te voorkomen dat het misgaat. Dus heb dit gesprek met je kind, er zijn allerlei mooie boeken die hierbij kunnen ondersteunen. Ook voor je kind zelf zijn er opgroeiboeken. 

Vertel hoe het allemaal werkt en hoe de voorbehoedsmiddelen werken en waarom die er zijn. Welke soa’s er zijn en hoe zwangerschap werkt. Als je dat op tijd doet, is de kans op voorkomen het grootst. En sommige mensen zijn bang dat kinderen dan juist seksuele activiteiten gaan opzoeken, het tegenovergestelde blijkt waar. Kinderen wachten er juist langer mee en denken er beter over na. 

En heb je dit gesprek al een keer gehad? Herhaling kan zeker geen kwaad. 


5. 

Benoem extra als je kind naar de sport, muziek of talentenjacht gaat dat niemand aan zijn of haar privé delen mag zitten en zij of hij ook niet aan die van een volwassene. Wat die persoon ook beloofd. Kinderen van deze leeftijd kunnen competitief zijn en graag het beste willen zijn. Helaas maken sommige mensen hier misbruik van. Benadruk dat dit nooit oké is en dat je kind altijd dit aan jou moet vertellen. 


6.

Naast het voorlichten van gemeenschap en alles wat daarbij komt kijken is het goed om voor te lichten over loverboys en lovergirls. Als je dit goed uitlegt aan je kind kan je kind het ook makkelijker op tijd zelf herkennen, of bij iemand anders.